Жалаң және жайылма сөйлем. Сабақтың тақырыбы: Жалаң және жайылма сөйлем. Сабақтың мақсаты:а) білімділігі: жалаң және жайылма сөйлем туралы түсінік беру, сөйлемнің жалаң, жайылма болып бөлінуі тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерге байланысты екенін меңгерту. ә) тәрбиелілігі: оқушылардың сауатты, көркем жазу дағдыларын қалыптастыру, ұстамдылыққа, жылдам ойлауға, әдемі сөйлеуге, тапқырлыққа, шапшаңдыққа тәрбиелеу. б) дамытушылығы: оқушылардың сауаттылығын, ақыл-ойын, логикалық ойлау жүйесін дамытуды көздеп, арнайы жаттығулар жүргізу. Олардың сабаққа деген белсенділігін, іздену, шығармашылық ойлау, талдау, салыстыру, көркемдік қабілеттерін арттыру. Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту. Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, тірек-сызбалар, шығармашылық жұмыстар, «аяқталмаған сөйлем», топтық жұмыстар, ойын, т.б. Көрнекілігі: интерактивті тақта, суреттер, шығармашылық жұмыстарға арналған бетшелер, т.б.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі. Психологиялық дайындық. • Бүгін біздің сыныпқа қонақтар келіп отыр. Алдымен барлығымыз қонақтармен амандасайық. Амандасу рәсімі: • Үлкенгеде сіз, Кішігеде сіз. Сәлем бердік сіздерге Кұрметпенен біз. Бүгінгі күн тамаша! Ал өздерің көңіл-күйлеріңді суреттеңдерші. (күн, бұлт, жаңбыр) • Менің сендерге тілерім – жарқыраған күн сендердің жандарыңды жылытсын және сендер күн шуағындай адамдарға мейірімді, қайырымды болыңдар. Сендердің шашқан шуақтарың қонақтардыңда жанын жылытсын!
Сабақтың ережесі: Тыныштықты сақтау. Бір бірін тыңдау. Оз ойларыңды ашық айту.
Қазақ тілім, өз тілім, ана тілім, Абай,Мұхтар сөйлеген дана тілім. Қастерлейді ұл қызың мәңгі сені Болашағым, бақытым, дара тілім- дей отырып қазақ тілі сабағын бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. - Енді өткен сабақтарда алған білімдерімізді еске түсірейік. Тақтада сұрақтар бәйтерегі ілініп тұр. Сол бәйтеректен сұрақтар алып, жауап беріп көрелік. Қәне, кім шығады? «Сұрақтар бәйтерегі» а) Сөйлем мүшелері дегеніміз не? ә) Сөйлем мүшелері неше түрге бөлінеді? б) Тұрлаулы мүшелер дегеніміз не? в) Бастауыш деген не? г) Баяндауыш дегеніміз не? (оқушылар сұрақтарға жауап береді)
ІІІ. Ойын «Кім жылдам?» Негізгі зат есімнен туынды зат есім құрау. Өнер хана Күй қор Сый дық Еңбек шы Шебер ші Жылқы лық Сан лік «Сандық»-ежелден келе жатқан үй жиһазы.Оның ішіне киім, бағалы заттар,әшекейлер сақтайды.
Ойын «Салыстырып көрейік» Қар жауды Ұшақ көтерілді Мұғалім кірді Күн жылынады Қар қалың жауды Ұшақ биікке көтерілді Мұғалім сыныпқа кірді Күн көктемде жылынады - Сөйлемдегі сөйлем мүшелеріне назар аударайық. Сонда не байқап отырсыңдар?
IV. Жаңа сабақ. • Сонымен балалар, бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы «Жалаң және жайылма сөйлем» деп аталады.
Жалаң - Бастауыш пен баяндауыштан құралады. Жайылма - Тұрлаулы мүшелерден басқа тұрлаусыз мүшелер де болады.
Ү. Топтық жұмыс.
Жалаң сөйлем Жайылма сөйлем
Күн салқындады. Қар жауды. Кебеже ағаштан жасалады. Жарыста Әсем жеңіске жетті. Орман жасыл желекке бүркенді. Алмас келді. Кеш болды. Ғалия еңбек сабағында кесте тікті.
ҮI. Оқулықпен жұмыc. Бет 96ж 80
ҮІІ. «Жұмбақ сағат» (Сағат тілі бойынша екі әріптен тастай отырып, жасырынған мақал-мәтелді тап) і р б ң а е ң а а д д к е т ғ ы р н ы Е ы ш
Шешуі: «Ердің атын еңбек шығарады» (оқушылардан еңбек туралы мақал-мәтел сұрау)
ҮІІІ. «Адасқан әріптер» ойыны. І топ – о, н, қ, я. ІІ топ – ә, г, р, р, і, е, д. (осы сөздерді табады, І топ – дәрігер сөзіне 1 шумақ өлең құрастырады, ІІ топ – қоян тақырыбында мәтін құрастырады)
ІХ. «Аяқталмаған сөйлем» Сәния ерте … . Ол мектепке … . Қоңырау … . Мұғалім сыныпқа … . Сабақ … . Оқушылар есеп … . (оқушылар баяндауыш сөзді тауып қойып, сөйлем мүшесіне талдайды).
X . « Мақал мәтелді» тап. Оқу қазғандай құдық инемен. Алтын қолы өнерлінің. Өрге жүзер өнерлі. Болмай тірлік болмас бірлік. Бергені иіліп сәлем адамдықтың белгісі. Адам бұлбұл отансыз ормансыз.
ХІ. «Зерделі сұрақ, дәлелді жауап»
Мысал Ереже 1. Аппақ қар жауды. Жалаң 2. Жанар қуанды. Жайылма 3. Жаңбыр жауды. Жалаң 4. Сұңқарт апспанға көтерілді. Жайылма Анықтамаға сай ма?
Мысал Ереже 1. Қоңырау соқты. Жайылма 2. Күн салқындады. Жалаң 3. Сара гүлдерге су құйды. Жайылма 4. Айнұр сегізінші сыныпта оқиды. Жалаң Анықтамаға сай ма?
ХІ Шығармашылық диктант. Не? Себеледі.Кім? балаларды оқытады.Не? жапалақтап жауады.Не?мөңірейді.Кім?балаларды емдейді.
